Umowy w sprawie zamówienia publicznego po 1 stycznia 2021 r. – w jakich przypadkach stosujemy nowe zasady? O przepisach przejściowych.

Dnia 1 stycznia 2021 r. wchodzi w życie ustawa z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. poz. 2019 z późn. zm.), dalej: „Nowe PZP”.

Wielu uczestników rynku zamówień publicznych zastanawia się, czy po 1 stycznia 2021 r., w odniesieniu do umów, powinni stosować nowe zasady, czy też właściwe będą regulacje dotychczasowe, określone ustawą z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1843 j.t.), dalej: „PZP”. W jaki sposób rozstrzygnąć te wątpliwości?

Umowy po 1 stycznia 2021 r. – które przepisy stosować?

Kluczowym przepisem dla ustalenia przepisów właściwych, które powinny znaleźć zastosowanie do umowy w sprawie zamówienia publicznego, jest art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2019 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo zamówień Publicznych (Dz. U. poz. 2020 z późn. zm.), dalej: „Przepisy wprowadzające”. Z samej treści przywołanego przepisu wynika, że:

„do umów w sprawie zamówienia publicznego oraz umów ramowych, o których mowa w ustawie uchylanej w art. 89 (a więc o których mowa w PZP – przyp. wł.), zawartych:

• przed dniem 1 stycznia 2021 r.,
• po dniu 31 grudnia 2020 r., w następstwie postępowań o udzielenie zamówienia wszczętych przed dniem 1 stycznia 2021 r.

– stosuje się przepisy dotychczasowe”.

W oparciu o przytoczony przepis należy wyciągnąć wniosek, że dla ustalenia przepisów mających zastosowanie do umowy w sprawie zamówienia publicznego rozstrzygające znaczenie ma data wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Jeżeli postępowanie zostało wszczęte przed dniem 1 stycznia 2021 r. (do 31 grudnia 2020 r.), to do zawartej umowy, niezależnie od daty jej zawarcia, należy stosować przepisy dotychczasowe. Jeżeli natomiast postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego zostało wszczęte po dniu 31 grudnia 2020 r. (od 1 stycznia 2021 r.), to do zawartej umowy, niezależnie od daty jej zawarcia, należy stosować przepisy Nowego PZP[1].

Tabela 1. Przepisy właściwe dla umów w sprawie zamówienia publicznego.

Przypadek	Przepisy właściwe
Umowa zawarta przed 1 stycznia 2021., w wyniku postępowania wszczętego przed 1 stycznia 2021 r.	Przepisy dotychczasowe – PZP
Umowa zawarta po 1 stycznia 2021., w wyniku postępowania wszczętego przed 1 stycznia 2021 r.	Przepisy dotychczasowe – PZP
Umowa zawarta po 1 stycznia 2021., w wyniku postępowania wszczętego po 1 stycznia 2021 r.	Przepisy Nowego PZP

 

Zamawiający zawarł umowę 10 stycznia 2021 r. Czy zmieniając umowę stosuje dotychczasowe przepisy, czy też zasady wynikające z Nowego PZP? Co z raportem z realizacji zamówienia?

Powyższe zasady obowiązują w odniesieniu do wszystkich zagadnień związanych z umowami w sprawie zamówienia publicznego. Oznacza to, że chwila wszczęcia postępowania będzie kluczowa także dla ustalenia przepisów właściwych dla dokonania zmiany umowy, czy też realizacji nowych obowiązków ciążących na zamawiających na gruncie Nowego PZP, takich jak przykładowo obowiązek sporządzenia raportu z realizacji umowy. Przywołany powyżej art. 89 ust. 1 Przepisów wprowadzających nie zawiera bowiem ograniczeń i obejmuje zakresem zastosowania wszelkie problemy związane z realizacją umowy w sprawie zamówienia publicznego.

Dla odpowiedzi na pytanie dotyczące stosowania przepisów właściwych dla zmiany umowy, która została zawarta dnia 10 stycznia 2021 r., kluczowe będzie ustalenie chwili wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Jeżeli postępowanie zostało wszczęte nie później niż 31 grudnia 2020 r., to dla zmian umowy właściwe będą przepisy dotychczasowe (m. in. art. 144 PZP). Natomiast w przypadku ustalenia, że do wszczęcia postępowania doszło nie wcześniej niż 1 stycznia 2021 r., to do zmiany umowy należy stosować przepisy Nowego PZP (m. in. art. 454 i art. 455 Nowego PZP).

Podobnie, raport z realizacji zamówienia (nowy obowiązek zamawiających wynikający z art. 446 Nowego PZP) należy sporządzić jedynie w przypadku, gdy postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego zostało wszczęte nie wcześniej niż dnia 1 stycznia 2021 r. W przypadku wszczęcia postępowania nie później niż do dnia 31 grudnia 2020 r., zamawiający nie ma obowiązku sporządzania raportu z realizacji zamówienia.

Kiedy dochodzi do wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego?

Ustalenie przepisów właściwych, mających zastosowanie do umowy w sprawie zamówienia publicznego, wiąże się z koniecznością ustalenia chwili wszczęcia postępowania. Warto wskazać więc kiedy na gruncie przepisów dochodzi do wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Moment ten różni się w zależności od trybu postępowania. Nowe PZP przewiduje pewne zmiany w zakresie chwili wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Podsumowanie zmian zostało zawarte w tabeli poniżej.

Tabela 2. Moment wszczęcia postępowania.

Lp.	Tryb postępowania	Moment wszczęcia postępowania – dotychczasowe przepisy	Moment wszczęcia postępowania – Nowe PZP	Czy nastąpiła zmiana?
1.	Przetarg nieograniczony	Chwila zamieszczenia ogłoszenia o zamówieniu na stronie internetowej zamawiającego (art. 40 ust. 1 PZP).	Chwila przekazania ogłoszenia o zamówieniu Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej (art. 130 ust. 1 pkt 1 Nowego PZP).	TAK
2.	Przetarg ograniczony	Chwila zamieszczenia ogłoszenia o zamówieniu na stronie internetowej zamawiającego (art. 48 ust. 1 w zw. z art. 40 ust. 1 PZP).	Chwila przekazania ogłoszenia o zamówieniu Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej (art. 130 ust. 1 pkt 1 Nowego PZP).	TAK
3.	Negocjacje z ogłoszeniem	Chwila zamieszczenia ogłoszenia o zamówieniu na stronie internetowej zamawiającego (art. 56 ust. 1 w zw. z art. 40 ust. 1 PZP, poza przypadkiem, o którym mowa w dalszej części art. 56 ust. 1 PZP).	Chwila przekazania ogłoszenia o zamówieniu Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej (art. 130 ust. 1 pkt 1 Nowego PZP).	TAK
4.	Dialog konkurencyjny	Chwila zamieszczenia ogłoszenia o zamówieniu na stronie internetowej zamawiającego (art. 60c ust. 1 w zw. z art. 40 ust. 1 PZP).	Chwila przekazania ogłoszenia o zamówieniu Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej (art. 130 ust. 1 pkt 1 Nowego PZP).	TAK
5.	Negocjacje bez ogłoszenia	Chwila przekazania wykonawcom wybranym przez zamawiającego zaproszenia do negocjacji (art. 63 ust. 1 PZP).	Chwila przekazania wykonawcom wybranym przez zamawiającego zaproszenia do negocjacji (art. 130 ust. 1 pkt 2 Nowego PZP).	NIE
6.	Wolna ręka	Chwila przekazania wykonawcy zaproszenia do negocjacji (wniosek z art. 68 ust. 1 PZP).	Chwila przekazania wykonawcy zaproszenia do negocjacji (art. 130 ust. 1 pkt 2 Nowego PZP).	NIE
7.	Zapytanie o cenę	Chwila przekazania wykonawcom zaproszenia do składania ofert (art. 71 ust. 1 PZP).	Brak trybu.	–
8.	Partnerstwo innowacyjne	Chwila zamieszczenia ogłoszenia o zamówieniu na stronie internetowej zamawiającego (art. 73c ust. 1 w zw. z art. 40 ust. 1 PZP).	Chwila przekazania ogłoszenia o zamówieniu Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej (art. 130 ust. 1 pkt 1 Nowego PZP) lub w Biuletynie Zamówień Publicznych (art. 298 ust. 1 Nowego PZP).	TAK
9.	Licytacja elektroniczna	Chwila dokonania ostatniej z następujących czynności: – zamieszczenie ogłoszenia w Biuletynie Zamówień Publicznych – zamieszczenie ogłoszenia na stronie internetowej zamawiającego – zamieszczenie ogłoszenia na stronie, na której będzie prowadzona licytacja (wniosek z art. 75 ust. 1 PZP).	Brak trybu.	–
10.	Tryb podstawowy	Brak trybu.	Chwila zamieszczenia ogłoszenia o zamówieniu w Biuletynie Zamówień Publicznych (art. 276 ust. 1 Nowego PZP).	–

 

Uzupełniająco należy wskazać, że do dnia 31 grudnia 2020 r. chwilę wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego ustala się zgodnie z kolumną „Moment wszczęcia postępowania – dotychczasowe przepisy”. Natomiast od dnia 1 stycznia 2021 r. 1 stycznia 2021 r. chwilę wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego ustala się zgodnie z kolumną „Moment wszczęcia postępowania – Nowe PZP”.

Moment wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego ma istotne znaczenie z praktycznego punktu widzenia. Od chwili wszczęcia postępowania zależy przykładowo prawidłowe wyznaczenie terminu składania ofert.

Podsumowanie.

Konkludując:

• dla ustalenia przepisów właściwych dotyczących umowy w sprawie zamówienia publicznego kluczowe znaczenie ma moment wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Jeżeli postępowanie zostało wszczęte nie później niż dnia 31 grudnia 2020 r., to należy stosować dotychczasowe regulacje przewidziane w PZP. Jeżeli natomiast do wszczęcia postępowania doszło nie wcześniej niż 1 stycznia 2021 r., to zastosowanie znajdą przepisy Nowego PZP,
• podobne uwagi należy poczynić w odniesieniu do zmiany umowy w sprawie zamówienia publicznego, czy też do obowiązku sporządzenia raportu z wykonania zamówienia,
• moment wszczęcia postępowania powinien zostać ustalony zgodnie z Tabelą 2.

[1] Wnioski powyższe potwierdza uzasadnienie projektu Przepisów wprowadzających:

„Z uwagi na specyfikę materii zamówień publicznych, a także generalną potrzebę jasnego i jednoznacznego ustalenia stanu prawnego mającego zastosowanie do sytuacji przejściowych powstających w wyniku tak gruntownej zmiany obowiązujących przepisów, jaka przewidziana została w związku wejściem w życie nowej ustawy – Prawo zamówień publicznych, w ustawie przewidziano, że do postępowań o udzielenie zamówienia, wszczętych i niezakończonych przed dniem 1 stycznia 2021 r. stosuje się przepisy dotychczasowe (ustawę – Pzp albo przepisy odrębne). Analogiczne rozwiązanie wprowadza się w przypadku konkursów będących w toku w dniu wejścia w życie nowego Pzp, a także w przypadku umów w sprawie zamówienia publicznego oraz umów ramowych, zawartych przed dniem 1 stycznia 2021 r., jak również tych zawartych po dniu 31 grudnia 2020 r., lecz w następstwie postępowania o udzielenie zamówienia wszczętego przed dniem 1 stycznia 2021 r.”.

Uzasadnienie dostępne jest pod adresem: http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/druk.xsp?nr=3625.