System certyfikacji wykonawców

Kilka dni temu w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów zamieszczona została informacja o planach wprowadzenia przez rząd certyfikacji wykonawców. Wprowadzenie powyższej instytucji do systemu zamówień publicznych ma na celu zmniejszenie formalności wymaganych od wykonawców na etapie udziału w postępowaniach o udzielenie klasycznych zamówień publicznych. Instytucja certyfikacji ma w założeniu wzmocnienie potencjału ekonomicznego wykonawców, w szczególności z sektora małych i średnich przedsiębiorstw oraz otworzenie rynku zamówień publicznych na MŚP.

System certyfikacja wykonawców zakłada zmniejszenie ilości dokumentów, jakie wykonawcy będą mieli obowiązek złożyć w trakcie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, w celu uczynienia zadość przepisom ustawy Prawo zamówień publicznych i postanowieniom Specyfikacji warunków zamówienia. Wykonawca który przejdzie procedurę certyfikacji będzie mógł posłużyć się w trakcie postępowania jednym certyfikatem wielokrotnego użytku, zamiast każdorazowego uzyskiwania i składania na potrzeby kolejnych postępowań podmiotowych środków dowodowych (m.in. informacji o niekaralności, zaświadczeń z ZUS czy Urzędu Skarbowego). W skrócie certyfikat ma służyć potwierdzeniu zdolności wykonawcy do realizacji zamówienia publicznego.

Planowane jest umożliwienie uzyskania wykonawcom dwóch rodzajów certyfikatów:

1. Certyfikatów mających na celu wykazanie braku wystąpienia podstaw wykluczenia wykonawców z postępowania (np. niekaralności osób fizycznych i podmiotów zbiorowych, braku zaległości podatkowych),
2. Certyfikatów służących do potwierdzenia spełnienia przez wykonawców warunków udziału postawionych w postępowaniu (m.in. doświadczenia wykonawcy, posiadania doświadczonego personelu, posiadania odpowiedniej zdolności finansowej).

W założeniu certyfikaty mają być wydawane przez wyspecjalizowane, niezależne jednostki, pozbawione wszelkich wpływów ze strony zamawiających. Jednostki wydające mają posiadać odpowiednią akredytację i spełniać wymagania wynikające z właściwych norm europejskich. Jednostka będzie dokonywał weryfikacji sytuacji wykonawcy na podstawie złożonych dokumentów. W przypadku spełnienia wymagań, jednostka wyda na rzecz wykonawcy certyfikat, którym wykonawca będzie mógł posługiwać się w ramach postępowań o udzielenie zamówienia publicznego.

Co istotne skorzystanie z instytucji certyfikacji ma stanowić prawo a nie obowiązek wykonawcy. Z kolei zamawiający będą obowiązani dopuszczać ale nie wymagać certyfikatów. Powyższe będzie otwierało przed wykonawcami możliwość posłużenia się uzyskanym certyfikatem albo potwierdzenie braku podstaw wykluczenia i wykazanie spełnienia warunków udziału w formie klasycznej – poprzez uzyskanie i przedstawienie podmiotowych środków dowodowych wymaganych w ramach postępowania.

Wprowadzenie instytucji certyfikacji wykonawców ma przynieść korzyści dla wykonawców m.in. w postaci istotnego ograniczenia czasu przygotowania oferty, zmniejszenia ilości dokumentów niezbędnych do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego (przez to obniżenie kosztów uzyskania podmiotowych środków dowodowych) oraz zapewnienie transparentności procesu weryfikacji wykonawców. Z kolei zamawiający mają czerpać korzyści w postaci przyśpieszenia procesu weryfikacji sytuacji wykonawców czy ograniczania potencjalnych zarzutów w zakresie zaniżania lub zawyżania warunków udziału w postępowaniu.

Reasumując:

1. Wprowadzenie instytucji certyfikacji wykonawców ma na celu zmniejszenie formalizmu w zakresie weryfikacji podmiotowej wykonawców, przyśpieszenie procedury weryfikacji wykonawców oraz podwyższenie jej obiektywności i transparentności,
2. Certyfikacja wykonawców ma na celu ułatwienie dostępu do postępowań (w szczególności MŚP) poprzez legitymowanie się jednym certyfikatem potwierdzającym brak wystąpienia podstaw wykluczenia i spełnienie warunków udziału w postępowaniu, przy czym ma stanowić instytucję z której wykonawcy mogą, a nie muszą skorzystać,
3. Rozpoczęcie rządowego procesu legislacyjnego nad Zieloną księgą certyfikacji wykonawców planowane jest na IV kwartał bieżącego roku. Z kolei wejście w życie ustawy planowane jest w 2024 r.