Czy oferta, w której wykonawca w kilku pozycjach kosztorysu ofertowego wskazał wartość „0 zł” podlega odrzuceniu?

Czy oferta, w której wykonawca w kilku pozycjach kosztorysu ofertowego wskazał wartość „0 zł” podlega odrzuceniu?

Odpowiedź na powyższe pytanie brzmi następująco: „nie zawsze”. Przesądzające znaczenie w tym zakresie mają postanowienia SIWZ i to nawet w przypadku, gdy zamawiający zastrzegł, że kosztorys ofertowy nie ma charakteru pomocniczego.

W sprawie, w której Kancelaria reprezentowała jednego z klientów, Krajowa Izba Odwoławcza podzieliła argumentację przedstawioną przez zespół Kancelarii (sprawa o sygn. KIO 259/19). Klient w kosztorysie ofertowym zawierającym kilkaset pozycji, w kliku z nich wskazał informację „0 zł” wraz z opisem „cena została ujęta w innej pozycji”. Inny wykonawca, kwestionując czynność wyboru oferty Klienta jako najkorzystniejszej,  zarzucił, że wartość 0 zł nie stanowi żadnej ceny jednostkowej, co świadczy o tym, że Wykonawca nie podał żadnej ceny za wykonanie robót ujętych w kilku pozycjach SIWZ i stanowi podstawę odrzucenia oferty na mocy art. 89 ust. 1 pkt 1 jako niezgodnej z SIWZ lub art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Pzp jako zawierającej błąd w obliczeniu ceny.

Zamawiający zawarł w SIWZ m.in. następujące postanowienia:

„Cenę oferty będzie stanowić kwota wyliczona na podstawie przedmiaru robót budowlanych dołączonego do oferty, powiększona o podatek VAT”, a także określił następujące założenia wyjściowe do sporządzenia kosztorysu ofertowego:

1. a) kosztorys ofertowy należy sporządzić metodą uproszczoną wg załączonego przedmiaru robót z podaniem ilości, ceny jednostkowej i wartości dla każdej pozycji. Na stronie tytułowej należy podać nośniki cenotwórcze. Dopuszcza się złożenie kosztorysu sporządzonego metodą szczegółową.
2. b) brak jakiejkolwiek ceny jednostkowej dla pozycji przedmiarowej stanowi podstawę do odrzucenia oferty”.

Krajowa Izba Odwoławcza oddaliła odwołanie przeciwnika, podzielając argumentację Kancelarii.

W orzecznictwie wskazuje się, że:

• wpisanie w danej pozycji kwoty „0 zł” jest jej wyceną (np. w wyroku KIO z dnia 22 kwietnia 2010 r., KIO/UZP 496/10).
• „0” jest liczbą występującą w matematyce europejskiej co najmniej od średniowiecza, uznawaną za liczbę rzeczywistą, całkowitą i wymierną. Symbolowi „0” przypisana jest więc konkretna wartość liczbowa. Wskazanie kwoty „0 zł” stanowi więc wycenę danej pozycji w przeciwieństwie do braku podania jakiejkolwiek wartości liczbowej, który należałoby uznać za brak wyceny, czyli podając kwotę „0 zł” wykonawca wskazał jaką wartość dla niego przedstawia.
• wskazanie, iż jest to wartość granicznie niska, tzn. poinformowanie, iż dany element jest – mówiąc potocznie – bezwartościowy, jak najbardziej stanowi jego wycenę, a liczba „0” przyporządkowana do jednostek pieniężnych, w których wycena została dokonana, taki wynik wyceny wyraża i obrazuje (zob. także wyrok KIO z dnia 9 lipca 2014 r., KIO 1302/14).

Ponadto uznaje się, że cena za przedmiot zamówienia to cena całościowa, która zawiera w sobie m.in. ceny poszczególnych elementów składających się na przedmiot zamówienia. Przepisy ustawy Pzp nie zabraniają, aby składowe elementy ceny całkowitej zostały wycenione na zero złotych. W sytuacji, gdy zamawiający nie określi takiego zakazu wprost w treści SIWZ, wykonawcy są uprawnieni do takiego działania. Przyjmuje się bowiem w takiej sytuacji, że zaoferowanie wykonania jakiegoś elementu zamówienia za wartość zero złotych nie przesądza o tym, że wykonawca nie zaoferował wykonania tej części zamówienia, ale że albo nie przewiduje w tym przypadku powstania kosztów, albo skalkulował koszt danej pozycji w innej pozycji.

Reprezentatywne w tym zakresie są następujące orzeczenia KIO:

1. wyrok KIO z 19 kwietnia 2011 r., (KIO 739/11), gdzie rozstrzygnięto, że:

„W zakresie podania ceny 0 zł. w pozycji 1.3.3 tabeli elementów scalonych, to wskazanie takiej ceny nie stanowi w ocenie Izby o nieodpowiadaniu treści oferty, treści siwz. (…) Ponadto zaoferowanie wykonania jakiegoś elementu zamówienia za wartość zero złotych nie przesądza to tym, że wykonawca nie zaoferował wykonania tej części zamówienia, ale że albo nie przewiduje w tym przypadku powstania kosztów, albo skalkulować koszt demontażu w innej pozycji. W ocenie Izby podanie wartości zero zł. w jednej z pozycji tabeli nie stanowi o niezgodności treści oferty z treścią siwz.”,

1.  wyrok KIO z 1 grudnia 2011 r., (KIO 2492/11):

„Izba stoi na stanowisku, że wskazanie ceny zero złotych nie może być utożsamiane tak jak chce tego odwołujący SMT z niezaoferowaniem wykonania elementu przedmiotu zamówienia. Wykonawca może uznać, że wynagrodzenie za cały przedmiot zamówienia, które uważa za wyszacowane z należytą starannością nie wymaga domagania się wynagrodzenia z jeden lub więcej elementów zakresu robót, które składają się na ten przedmiot zamówienia.”,

1. wyrok KIO z 21 sierpnia 2013 r., (KIO 1902/13):

 „Dopuszczalność wyceny przez wykonawcę pewnego elementu zamówienia (pozycji kosztorysowej) za 0 zł, należy oceniać w konkretnych okolicznościach sprawy, mając na uwadze treść postanowień specyfikacji istotnych warunków zamówienia (dalej siwz) oraz charakter zamówienia. W rozpatrywanym stanie faktycznym, mając na względzie przywołane wyżej postanowienia siwz, Izba uznała, że podanie w poz. 319 kosztorysu ofertowego oraz poz. 270 zestawienia materiałów wartości 0 zł za indywidualne programatory naścienne oraz serwer webowy było dopuszczalne”.

Jak wynika z powyższego, w orzecznictwie KIO dopuszczalne jest zaoferowanie w poszczególnych pozycjach kosztorysu ofertowego wartości „0 zł” oraz równocześnie skalkulowanie kosztu tej pozycji w innej pozycji. Dodatkowo należy zauważyć, że Izba nie uznaje jako niezgodności z SIWZ sytuacji, w której wykonawca w ogóle nie zawrze ceny dla danej pozycji kosztorysowej. Jak wskazano w wyroku KIO z dnia 7 sierpnia 2014 r. (KIO 1515/14):

„niewątpliwym jest, że wypełniony przez wykonawcę kosztorys stanowi dokument o znaczeniu finansowym, służący do czynności skalkulowania kosztów realizacji zadania przez wykonawcę, oraz zaprezentowania ceny oczekiwanej za wykonanie całości przedmiotu zamówienia. Nie stanowi wyszczególnienia materiałów i prac, które się na nie składają, gdyż te były podane przez zamawiającego. Niewłaściwe jest utożsamianie pominięcia wyceny danej pozycji kosztorysu z nieobjęciem treścią oświadczenia woli wykonawcy całego przedmiotu zamówienia. Postępowanie o zamówienie publiczne, co do zasady realizuje się poprzez przystąpienie do jednostronnie określonych przez zamawiającego warunków, zaś przedmiot tego zamówienia jest przez zamawiającego narzucony. Wykonawcy mają zazwyczaj tylko swobodę zaoferowania świadczenia w formie odpowiedniej dla danej specyfiki robót. Pominięcie pozycji poprzez jej niewycenienie wprost – oznacza tyle, że wykonawca jest zobowiązany wykonać zamówienie zgodnie z jego zakresem opisanym w projekcie budowlanym oraz specyfikacjach technicznych wykonania i odbioru robót, przy czym nie będzie się za to należało odrębne wynagrodzenie. Brak jest w takiej sytuacji podstaw do wnioskowania, że niewycenienie pewnych pozycji kosztorysu jest tożsame z oświadczeniem o zamiarze niewykonania pewnych prac wynikających z specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Dlatego też, zdaniem Izby pominięcie w tym postępowaniu wyceny niektórych pozycji należy traktować, jak wycenienie danej pozycji w kwocie 0,00 zł, bądź też, że wycena danej pozycji została ujęta w innych wycenionych pozycjach. (…)

Izba odnosząc się do zarzutu odwołującego, jakoby w ww. sytuacjach, a szczególnie przy poprawie pozycji kosztorysu poprzez wpisanie wartości „0” nie mamy tutaj do czynienia z omyłką o której mowa w art. 87 ust.2 pkt 3 oraz, że w wyniku dokonanych zmian została wytworzona nowa treść oferty, stwierdza, że stanowisko odwołującego jest niezasadne. Wskazać należy, że relatywnie często spotykaną przy robotach budowlanych i wymaganiu w postępowaniu, złożenia kosztorysu opracowanego na podstawie przedmiaru robót, jest pominięcie pewnych pozycji lub kwot, czy podanie kwoty 0 zł wartości jednostkowej. Pominięcia takie następują częstokroć z powodu przeoczenia, skutkiem uwarunkowań technicznych programu kalkulacyjnego wykorzystywanego przez wykonawcę lub ujęcia wartości jednej pozycji w cenie innej pozycji z nią związanej. Kwestie te wielokrotnie dostrzegano w orzecznictwie Krajowej Izby Odwoławczej, przykładowo wyrok z dnia 4 marca 2011 r. w spr. KIO 333/11, KIO 335/10, z dnia 5 października 2009 r. w spr. KIO/UZP 1324/09, z dnia 8 maja 2014 z dnia sygn. KIO 793/14”.

Reasumując powyższe – KIO, podzielając w całości argumentację Kancelarii zaprezentowaną na rozprawie, w wyroku z dnia 25 lutego 2019 r. (KIO 259/19) rozstrzygnęła, że jeśli w treści SIWZ zamawiający:

• nie zakazał wyceny pozycji na 0 zł,
• nie nakazał stosowania do wyceny wyłącznie cen dodatnich,
• nie zastrzegł, że wycena danej pozycji na 0 zł skutkować będzie odrzuceniem oferty,
• nie zakazał ujęcia ceny danej pozycji w innej pozycji kosztorysu ofertowego

nie można stwierdzić, że oferta wykonawcy, w której w kliku pozycjach kosztorysu wpisano cenę 0 zł lub rozbito cenę na różne pozycje jest niezgodna z SIWZ albo zawiera błąd w obliczeniu ceny, a zatem nie ma podstaw do jej odrzucenia na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 lub 6 ustawy Pzp.